«CBD» (کانابیدیول) یک ترکیب غیرمخدر از گیاه کانابیس (کنف) است که اخیراً در بین ورزشکاران محبوب شده چون ادعا میشود میتواند به بازیابی، کاهش درد و استرس کمک کند. اما مثل هر چیز دیگر، واقعیت آن ترکیبی از مزایا، شواهد محدود و ریسکها است. در ادامه مزایا، مکانیسمها، شواهد علمی و نکات احتیاط برای ورزشکاران را توضیح میدهيم؛
مزایای بالقوه CBD برای ورزشکاران
-
کاهش درد (Analgesia)
- CBD ممکن است به کاهش درد مزمن یا درد بعد از تمرین کمک کند.
- این ترکیب میتواند به عنوان یک جایگزین ملایمتر نسبت به برخی از داروهای ضدالتهاب قوی (مثل NSAIDها) دیده شود.
-
کاهش التهاب
- یکی از مهمترین اثرات CBD، فعالیت ضدالتهابی آن است. این مکانیسم میتواند به کاهش سیتوکینهای التهابی (مثل IL-6) کمک کند، که در نتیجه التهاب عضلانی پس از تمرین را کاهش میدهد و به ترمیم سریعتر کمک میکند.
- با کاهش التهاب، ممکن است درد و تورم بافتهای آسیبدیده ورزشی کمتر شود.
-
بهبود کیفیت خواب
- خواب برای بازیابی بدن پس از تمرین حیاتی است. CBD میتواند اضطراب را کاهش دهد یا احساس آسایش بیشتری ایجاد کند که به خواب بهتر کمک میکند.
- برخی مطالعات گزارش دادهاند که ورزشکارانی که از CBD استفاده میکنند، کیفیت خوابشان بهتر شده است.
-
کاهش استرس و اضطراب
- فشار روانی، اضطراب پیش از مسابقه یا ترس از آسیب، برای بسیاری از ورزشکاران وجود دارد. CBD از طریق تعامل با گیرندههای سروتونین (مثلا 5-HT1A) میتواند اثر تسکینی داشته باشد.
- همچنین ممکن است ترشح کورتیزول (هورمون استرس) را تنظیم کند که این برای ورزشکارانی که تحت فشار زیادی هستند، مفید است.
-
بهبود بازسازی عضلانی و عملکرد ایمنی
- CBD با سیستم اندوکانابینوئید بدن (ECS) تعامل دارد که میتواند پاسخ ایمنی را تعدیل کند و به کنترل پاسخ التهابی در بافت کمک کند.
- از طریق این مکانیسم، ممکن است به بازیابی سریعتر پس از تمرینات سنگین کمک کند.
-
ایمنی و وابستگی کمتر
- بر خلاف برخی داروهای درد مثل اپیوئیدها، CBD پتانسیل وابستگی کمتری دارد (اگرچه همیشه باید با احتیاط مصرف شود).
- همچنین، عوارض جانبی آن معمولا ملایمتر از بسیاری از داروهای ضدالتهاب قوی است، اما این به دوز، کیفیت محصول و شخص بستگی دارد.
شواهد علمی و محدودیتها
- در یک مطالعهی جدید، تأثیرات حاد مصرف CBD (مثلاً 50 میلیگرم یا 300 میلیگرم) قبل یا بعد از ورزش استقامتی بررسی شده است. نتیجه نشان داده که تأثیراتی دارد ولی هنوز شواهد قوی برای خیلی از ادعاها کافی نیست.
- یک بازبینی سیستماتیک نشان داد که CBD ممکن است به درد پس از ورزش (مثل درد عضلانی تأخیری) کمک کند، اما نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
- یک مطالعه با ورزشکاران قدیمیتر نشان داد که استفاده موضعی از CBD (کرم یا ژل) قابل تحمل است و عوارض جدی نداشته است، اما تأثیرات دقیق بر فعالیت و عملکرد هنوز به خوبی مشخص نشده است.
- برخی مطالعات محدود نشان دادهاند که دوزهای پایین تا متوسط CBD میتواند سطح برخی مولکولهای التهابی را کاهش دهد، اما نتایج همهی مطالعات یکسان نیستند.
- همچنین، یک مطالعه با تعداد کم شرکتکننده نتوانست تفاوت معنیداری در برخی شاخصهای عملکردی بین مصرف کنندگان CBD و گروه دارونما نشان دهد.
نکات احتیاطی و ریسکها برای ورزشکاران
-
کیفیت محصول:
- نه همه محصولات CBD با کیفیت برابرند. اگر ورزشکار هستید، خیلی مهم است که محصولی با آزمایشگاه مستقل داشته باشید تا مطمئن شوید THC (ماده روانگردان) یا سایر آلودگیها در آن نباشد.
-
دوز مناسب:
- دوز به شخص بستگی دارد. دوز خیلی بالا ممکن است عوارض داشته باشد، و دوز خیلی پایین ممکن است تأثیر قابل توجهی نداشته باشد.
-
مسائل قانونی و دوپینگ:
- اگر ورزشکار حرفهای هستید، باید قوانین سازمان ورزشی خود یا سازمان ضد دوپینگ را چک کنید. البته CBD — برخلاف THC — معمولاً در بسیاری از سازمانها ممنوع نیست، اما همچنان نگرانیهایی درباره آلودگی به THC وجود دارد.
-
تعامل با داروها:
- CBD میتواند با برخی داروها تداخل داشته باشد، بنابراین اگر داروی خاصی مصرف میکنید، باید با پزشک مشورت کنید.
-
عوارض جانبی:
- بعضی از افراد ممکن است عوارضی مثل خستگی، تغییر اشتها، اسهال یا تغییر در وزن را تجربه کنند. همچنین اثرات بلندمدت مصرف مداوم CBD در ورزشکاران هنوز به طور کامل مطالعه نشده است.
جمعبندی (به زبان ساده)
- مزایا: CBD میتواند به کاهش درد و التهاب، بهبود خواب و کاهش اضطراب کمک کند که برای ورزشکاران بسیار مفید است، به ویژه در دورههای بازیابی یا تمرینات سنگین.
- محدودیتها: شواهد علمی هنوز در مراحل نسبتاً اولیهاند و مطالعات بزرگتر و کنترلشده بیشتری لازم است.
- اهمیت احتیاط: انتخاب محصول با کیفیت، تعیین دوز مناسب و توجه به قوانین ورزشی بسیار مهم است